|
 |
 |
 |
 |
 |
KURUYEMİŞ »
Kabuklu Fıstık |
 |
|
 |
|
|
Tarihçe: |
Yerfıstığı yetiştiriciliği yaklaşık 3500 yıllık geçmişe dayanır.
Yerfıstığı’nın anavatanı birçok tarihçiler tarafından Brezilya olduğu
belirtilmektedir. Daha sonra Güney Amerika’da özellikle binlerce yıl önce Peru
tarımında bir yere sahip olan fıstık; Portekizli tüccarlar tarafından Afrika’ya
ve İspanya’ya götürülmüştür. İyi bir enerji deposu olması ve doyurucu özelliği
Portekizli tüccarların gemi seyahatlerinde bu kuruyemiş ürününü çok
sevmişlerdi.
Kuzey Amerika’ya gelen Afrikalı köleler yerfıstığını ve
yetiştirme şartlarını Kuzey Amerika’ya öğretmişlerdir. Tarihsel verilere göre
1800’lü yıllarda Güney Caroline’da yağ, yiyecek olarak kullanılıp ayrıca kakao
üretiminin yerine geçmiştir. Ancak, 1900’lü yıllarda fıstık; yoksulların
yiyeceği olmuş, ekim ve hasadının yavaş olması fıstık yetiştiriciliğini fazla
yaygınlaştırmamıştır. ABD’de fıstık tüketimindeki yaygınlık; 1860 yılında iç
savaş döneminde gerçekleşmiştir. Birbirlerine düşman olan Kuzey ve Güney
askerleri fıstığın güçlü bir enerji deposu ve doyurucu özelliğinden dolayı
fıstık tüketimi artmıştır. 19 y.y.’in ikinci yarısından sonra fıstık sokak
satıcıları tarafından ABD halkı içinde tüketimini arttırmıştır. Özellikle o
yıllarda genelde Beysbol maçlarında, sirklerde bir yiyecek simgesi
olmuştur.
Dünya’da toplam yerfıstığı üretimi 2003 verilerine göre
37.052.652 tondur. Asya kıtası dünya yerfıstığı üretiminin yarından fazlasını
karşılamaktadır. Başlıca yerfıstığı üreticileri sırasıyla; Çin, Hindistan,
Nijerya, ABD ve birçok Afrika ve Güney Amerika ülkeleri’dir.
Yerfıstığı’nın Anadolu’da yaygınlaşması ise; Batılı tüccarların
Asya seferlerinde fıstığı Anadolu’ya tanıttıkları bahsedilmektedir. Ülkemizde
ilk olarak Trakya, Ege ve oradan Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’da
yaygınlaşmıştır. Güney bölgesinde ilk olarak Osmaniye olduğu tarihçiler
tarafından belirtilmektedir. Yerfıstığı bir baklagil bitkisi olmasından dolayı,
havanın serbest azotunu toprağa bağlayarak kendinden sonra gelen bitkiye azot ve
organik madde depolayan önemli bir besindir. Son yıllarda ülkemizde 34.000 ha
alan üzerinde 80.000 ton ürün elde edilmektedir. Yerfıstığının gelişmesi için en
uygun istenen ortalama sıcaklık 22–28 °C’dir. Çimlenme 20
°C’nin altında geçikir; çimlenebilmesi için en az 12-12
°C’de olması gerekir ve sıcaklık 25 °C’ye
yaklaştıkça çimlenme 7-8 günde tamamlanır. Yerfıstığı goniforlarının toprağa
kolayca girmesi için toprağın rutubetli olması gerekir. Yerfıstığı gelişme
dönemleri ise; başlangıç dönemi (10-20 gün), vejaktif gelişme dönemi (25-35
gün), çiçeklenme dönemi (30-40 gün), ürün oluşum dönemi (30-35 gün), ve olgunluk
(hasat) dönemi (10-20 gün) şeklinde bölümlendirilir. Yerfıstığı baklagiller
sınıfında; %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında
karbonhidrat, vitaminler içerip özellikle çerez olarak tüketilir, Ayrıca
yerfıstığı yağ sanayinde, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde
değerlendirilen değerli bir bitkidir. |
|
Faydaları: |
Zihinsel ve bedensel yorgunluğu alır. Yüksek oranda tekli
doymamış yağ içermesi LDL kolesterolün azalmasını sağlar. Vitamin E, A, B ve lif
yönünden zengindir. İçerisinde bol miktarda magnezyum, bakır, kalsiyum, fosfor
ve folik asit bulunur. Dolayısıyla, tansiyonu düşürür, yaşlılığı geçiktirir,
kalp, damar ve beyin sinir fonksiyonlarını düzenler, kanser riskini düşürür,
dişlerin ve kemiklerin güçlenmesinde etkilidir. Kalp krizi riskini
azaltır.
|
|
Besin Değerleri: |
Besin
Öğeleri |
Birim |
100 gr.’da
|
|
|
|
Su |
g |
1.55 |
Energy |
kcal |
585 |
Protein |
g |
23.68 |
Total lipid (fat) |
g |
49.66 |
Karbonhidrat |
g |
21.51 |
Lif |
g |
8.0 |
Şeker |
g |
4.18 |
Mineraller |
|
|
Kalsiyum |
mg |
54 |
Demir |
mg |
2.26 |
Magnezyum |
mg |
176 |
Fosfor |
mg |
358 |
Potasyum |
mg |
658 |
Sodyum |
mg |
6 |
Çinko |
mg |
3.31 |
Manganez |
mg |
2.083 |
Selenyum |
mcg |
7.5 |
Vitaminler |
|
|
Thiamin |
mg |
0.438 |
Riboflavin |
mg |
0.098 |
Niacin |
mg |
13.525 |
Vitamin B-6 |
mg |
0.256 |
Folate |
mcg |
145 |
Choline |
mg |
55.3 |
Vitamin E |
mg |
6.93 |
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
|